رادیاتور
آیا تا به حال فکر کردهاید رادیاتور یا همان شوفاژ چگونه کار میکند؟ فهمیدن پاسخ این سوال به دو دلیل اهمیت دارد: یک برای رفع عیب و یا تعمیر به پاسخ آن نیاز دارید. دوم اینکه برای استفاده درست از تجهیزات گرمایشی حتما به دنبال پاسخ آن باشید. در حال حاضر یکی از بهترین و کمخطرترین روشهای گرمایشی برای ساختمانها، استفاده از رادیاتور یا شوفاژ است. اگرچه در دنیا این شیوه گرمایشی سنتی است و روشهای دیگری برای گرم کردن ساختمان وجود دارد. با این حال صحبت از ایران است و هنوز هم این روش میتواند یکی از مدرنترین شیوههای گرمایشی برای فصل سرد زمستان باشد.
رادیاتورها چگونه کار می کنند؟
دیگ شوفاژ یکی از قطعات بسیار مهم در سیستم گرمایشی رادیاتورهاست. در واقع بخشی از سیستم گرمایش مرکزی است که درک نحوه عملکرد آن اهمیت زیادی دارد. دیگ بخار رادیاتور میتواند با بخار و یا برق عمل کند. در هر صورت وظیفه این قسمت تأمین حرارت مورد نیاز برای گرم کردن آب است. سپس این آب در لولههای رادیاتور حرکت می کند. بدین ترتیب گرمای آن از آلیاژ رادیاتور وارد فضای خانه میشود و آنجا را گرم میکند.
در قدیمیترین سیستمهای شوفاژ، آب با گرم شدن به بخار تبدیل میشد. سپس با خنک شدن رادیاتور، دوباره این بخار به آب تبدیل میشد تا بتواند در دیگ شوفاژ به گردش درآید. البته در سیستمهای جدید دیگر خبری از تبدیل آب به بخار نیست. ضمن اینکه آب همیشه داخل رادیاتور نمیماند. بلکه از طریق دریچههای شوفاژ به سمت داخل و خارج در حرکت است.
آب فقط زمانی در داخل رادیاتور میماند که بخواهید خانه را گرم کند. در واقع آب حرکت رفت و برگشتی دارد که به همین دلیل گاهی رادیاتور مستعد گیر افتادن هوا در داخل خود میشود. این مشکل گاهی گرمایش ناهمگون را به دنبال دارد. بنابراین دانستن نحوه تخلیه رادیاتور برای عملکرد بهتر آن و ایجاد گرمای مورد نیاز ساختمان ضرورت دارد.
حرکت آب در رادیاتور برای گرم کردن خانه
به طور کلی رادیاتورها براساس اصل همرفت عمل میکنند. یعنی زمانی که شوفاژ با آب گرم پر میشود، هوای اطرافشان را نیز گرم میکنند و با جابجایی هوای سرد، شروع به گردش در تمامی فضای اتاق میکند. این فرآیند یک چرخه بسته است که به سیستم شوفاژ اجازه میدهد تا فضای ساختمان را گرم کند.
با خارج شدن گرما از رادیاتور، فوری این گرما به سمت بالای اتاق میرود. سپس سرمای اتاق به سمت آب داخل رادیاتور میرود. این آب سرد با حرکت کردن به سمت دیگ بخار، دوباره حرارت گرفته و گرم میشود. این فرآیند تا زمانی ادامه پیدا میکند که دمای اتاق با دمای آب شوفاژ یکسان شود. معمولا دمای آب هم با ترموستات تنظیم میشود.
ابعاد شوفاژ برای گرم کردن ساختمان چقدر باشد؟
بهترین رادیاتورها لزوماً بزرگترین رادیاتور نیستند. چرا که حتی شوفاژهای کوچک هم قادرند خانه شما را همانند رادیاتورهای بزرگ گرم کنند. فقط سرعت گرم کردن آن کمی متفاوت است. اما در نهایت فضای خانه به خوبی گرم میشود. زیرا شوفاژ را از جنس آلومینیوم یا چدن میسازند که رسانای خوبی برای گرماست.
چطور گرمای آب رادیاتور را کم و زیاد کنیم؟
آب گرمی که از سیستم رادیاتور عبور میکند، در نزدیکی دیگ بخار، بالاترین دما را دارد. وقتی وارد رادیاتور میشود، دورترین فاصله را از دیگ دارد که خنکتر میشود. در این شرایط باید بالانس دمای آب از دورترین و نزدیکترین به دیگ صورت بگیرد. تنظیم سرعت جریان آب در رادیاتور میتواند این تعادل را برقرار کند.
اگر رادیاتور شما از دیگ فاصله خیلی زیادی دارد، باید سرعت جریان آب را کمتر کنید تا بتواند گرمای اتاق را تأمین کنند. در مورد رادیاتورهایی که به دیگ نزدیکترند، سرعت جریان آب باید بیشتر باشد.
انواع رادیاتور از نظر عملکرد
به طور کلی از نظر نحوه عملکرد چند نوع رادیاتور در بازار وجود دارد:
رادیاتورهای لولهای یا جدولی
این نوع شوفاژها دارای مخازن بالا و پایین هستند که آب از آنها عبور میکند. در اطراف لولهها نیز بالههایی وجود دارد که حرارت را انتقال میدهند. در خارج از لولهها، هوا بین بالههایی که گرما را از آب جذب میکنند، در حرکت است. سپس آب از تمامی لولهها عبور میکند تا گرما را به فضای اتاق برساند. حالا اگر یکی از لولهها به هر دلیلی مسدود شود، شوفاژ قدرت گرمکنندگی خود را از دست میدهد.
رادیاتورهای جدولی برای گرم کردن فضاهای عمومی مثل مدرسهها، توالتهای عمومی، اتاقهای رختکن و گاراژها طراحی شدهاند. این نوع رادیاتور از جنس فولاد ساخته میشود و با المنت حرارتی لولههای ضد زنگ (همراه با عایق) عمل میکند. یکی از مشخصات رادیاتورهای جدولی این است که باید با قدرت کامل کار کند تا بتواند اتاق را گرم نگهدارد. برای آنها یک براکت هم درنظر گرفته میشود که برای کنار دیوار و نیمکت مناسب هستند.
رادیاتورهای هسته نوع سلولی
در نوع دوم شوفاژها هوا از لوله ها عبور میکند و آب در فضاهای بین آنها در هسته نوع سلولی جریان دارد. هسته به معنای تعداد زیادی سلول هواست که توسط رادیاتور احاطه شده است. این نوع شوفاژ به دلیل ظاهر لانه زنبوری، به عنوان سلولهای جلویی (به شکل شش ضلعی) هم شناخته شده است.
اگر گذرگاه این نوع رادیاتور دچار گرفتگی شود، تنها قسمتی از آن سرد میماند. اما سیستم به طور کامل قطع نمیشود و باز هم میتواند گرمای اتاق را تأمین کند. این سیستم گرمایشی شامل لولههای کوچکی به شکل لانه زنبور است که در آن بالههایی نیز نصب میشود. این بالهها گرما را با سرعت به سمت اتاق روانه و سرما را دریافت میکنند.
شوفاژ پرهای
نوع سوم رادیاتور از چندین پره تشکیل شده است. این نوع رادیاتور اغلب از آلیاژ فولاد و یا آلومینیوم است. تعداد پرهها در همه محصولات موجود در بازار یکسان نیست. برخی پرههای بیشتری دارند که قدرت گرمادهی را نیز افزایش میدهد. آلومینیوم نسبت به فولاد قدرت گرمادهی بیشتری دارد و البته گرانتر نیز هست.
رادیاتور پنلی
یکی دیگر از انواع رادیاتورهای موجود در بازار که از جنس فولاد است، به شکل صاف ساخته میشود. این نوع شوفاژ میتواند گرما را به شکل یکنواخت راهی محیط کند. در عین حال گردش آب در آن به آرامی اتفاق میافتد. البته دلیل اینکه از جنس فولاد است، بعد از مدتی دچار زنگزدگی و پوسیدگی میشود. بنابراین باید آن را تعویض کنید.
شوفاژهای حوله خشک کن
نوع دیگری از شوفاژهای موجود در بازار فقط برای حمام و سرویس بهداشتی کاربرد دارد. از این رادیاتورها فقط برای گرم کردن حمام و خشک کردن لباس و حوله استفاده میشود. لولههای آن هم به صورت افقی است که بر روی آن میتوانید لباس یا حوله را آویزان کنید.
رادیاتور قرنیزی
شوفاژهای قرنیزی هم یکی از جدیدترین انواع شوفاژ در بازار است که بر روی دیوار یا کف نصب میشوند. جنس آن از آلیاژ آلومینیوم است و مثل سایر رادیاتورها، آب گرم از آن عبور میکند. از آنجایی که این نوع رادیاتور فضای کمی را اشغال میکند، برای ساختمانهایی با متراژ کم مناسب هستند.
دریچههای روی رادیاتور چه کاربردی دارند؟
حتما تا به حال دو دریچه روی رادیاتور را نگاه کردهاید و از خودتان پرسیدهاید که چه کاربردی دارند؟ کاربرد این دریچهها برای کنترل جریان آبی است که به داخل رادیاتور رفته و از آن خارج میشود. شیرها نیز جریان آب را تنظیم میکنند. شما از طریق دریچه بالایی رادیاتور میتوانید به راحتی جریان آب را کنترل کنید. شیر پایین هم برای کنترل میزان خروج آب تعبیه شده است.
در واقع شما برای اینکه دمای ثابت رادیاتور را متناسب با محیط تنظیم کنید، به هر دو سوپاپ نیاز دارید.
آب داخل رادیاتور چطور حرکت میکند؟
اگر آب گرم در داخل رادیاتور حرکت نکند، مشخص است که فضای ساختمان هم گرم نمیشود. در واقع آب گرم از سمت دیگ بخار وارد لولههای رادیاتور میشود. سپس گرمای آن وارد اتاق میشود و سرما را از اتاق میگیرد. این سرما که جریان آب داخل رادیاتور را هم خنک میکند، دوباره با حرکت آب به سمت دیگ بخار حرکت کرده و گرم میشود. در واقع یک سیستم دایرهوار است که فقط حرکت و جریان آب باعث این فرآیند میشود.
آب رادیاتور همیشه از سمت شیر بالایی وارد رادیاتور و از شیر پایینی از آن خارج میشود. دلیل آن هم بسیار ساده است: آب گرم همیشه به سمت بالا میرود (چون سبکتر است). حال آنکه آب سرد در پایین میماند.
منبع سوخت رادیاتور چیست؟
منبع سوخت رادیاتورها میتواند گاز، برق و یا گازوئیل باشد. رادیاتورهای برقی نسبت به سایر رادیاتورها جدیدترند اما هزینه نصب بالایی دارند. در رادیاتورهای برقی به جای آب از نوعی مایع ترمودینامیکی به نام «گلیکول» استفاده میشود. این آب با کمک نیروی برق در لولههای رادیاتور حرکت میکند و گرما را به سمت اتاق حرکت داده و سرما را میگیرد.
رادیاتورهای گازی یا گازوئیلی با همان آب معمولی عمل میکند که فرآیند گرمایش آنها پیشتر توضیح داده شد.
مزیتهای استفاده از رادیاتور برای ساختمان
دلایل زیادی وجود دارد که نشان میدهد استفاده سیستم شوفاژ برای گرم کردن خانه در زمستان بهترین راهکار است. به طور کلی مزیتهای شوفاژ عبارت است از:
تأمین گرمای موثر برای ساختمان
یکی از اصلیترین مزیتهایی که سیستم رادیاتور برای ساختمان دارد، تولید گرمای یکنواخت است. شما وقتی بخاری برقی یا گازی را روشن میکنید، در قسمتی که بخاری قرار دارد و یا محیط نزدیک به آن، گرم است. اما هر چقدر که از بخاری دور میشوید، سرما را احساس میکنید. در واقع بسیاری از وسایل گرمایشی گازی و برقی قادر نیستند فضای اتاق را به طور یکنواخت گرم کنند. اما رادیاتور با جابجا کردن گرمای آب با سرمای اتاق، میتواند تمامی نقاط اتاق را گرم نگهدارد.
مقرون به صرفه بودن شوفاژ
اگرچه هزینه نصب شوفاژ نسبت به خرید یک دستگاه گرمایشی دیگر مثل بخاری گرانتر است، اما هزینه سوخت در آن نسبت به بخاری زیاد نیست. زیرا فقط گرمای موردنیاز ساختمان را برحسب نیاز تأمین میکند و انرژی هدر نمیرود. شوفاژها همیشه 100 درصد کارآمد بودهاند و در آنها انرژی گرمایی به هدر نمیرود. بنابراین تا حد زیادی در صرفهجویی هزینهها موثر است.
شوفاژهای برقی هم که به صورت اتوماتیک کار میکنند و با گرم شدن محیط، به صورت خودکار خاموش میشوند و یا میزان حرارت را کاهش میدهند.
کنترل دقیق دما در جدیدترین نوع رادیاتور با کمک ترموستاتهای دیجیتالی صورت میگیرد که سنسور خوانش دمای محیط را دارند. این سنسورها قادرند دمای محیط را بفهمند و بعد ترموستات وارد عمل میشود تا سرعت جریان آب و دما متناسب با دمای محیط تنظیم شود.
صرفهجویی در مصرف سوخت
یکی دیگر از مزیتهای نصب رادیاتور برای صرفهجویی در مصرف سوخت است. برای رادیاتورهای قدیمیتر که با سوخت فسیلی مثل گازوئیل استفاده میشد، میزان مصرف سوخت تنها براساس نیاز دمای محیط بود. در رادیاتورهای جدید هم که یا با گاز و یا با برق عمل میکنند، باز هم در مصرف سوخت تا حد زیادی صرفه جویی میشود. از سوی دیگر سوخت رادیاتور با محیط زیست هم سازگار است.
امنیت بالای شوفاژ
یکی از مهمترین مزیتی ها رادیاتورها نسبت به وسایل گرمایشی سنتی مثل هیتر، شومینه یا بخاری دارند، امنیت بالای آنهاست. در این وسایل خبری از دودکش نیست و بنابراین تاکنون ما شاهد وقوع حوادثی مثل گرفتگی دودکش و خفگی در ساختمانهایی که از رادیاتور استفاده میکنند، نبودهایم. همچنین خطر آتشسوزی و یا برقگرفتگی در شوفاژ وجود ندارد. همین که دیگ بخار و شوفاژخانه به درستی عمل کند، رادیاتور در ساختمان هم بیخطر خواهد بود.
تنوع محصولات و زیبایی ساختمان
همانطور که در بالاتر انواع رادیاتور را معرفی کردیم، شما میتوانید برحسب نیاز ساختمان و سلیقه خود یکی از این محصولات را انتخاب کنید. ضمن اینکه شوفاژ یا رادیاتور فضای زیادی را هم اشغال نمیکند. نصب رادیاتور بر روی دیوار از اشغال فضای اضافه جلوگیری میکند.
فاقد مواد آلاینده است
یکی از مزیتهای استفاده از رادیاتور برای خانه، جلوگیری از سیاه شدن فضای دیوار و سقف است. اگر به قسمت هایی که دودکش بخاری قرار دارد، نگاه کنید متوجه تیرگی گچ آن قسمت میشوید. در واقع بخاری و شوفاژ تا حدی باعث تیرگی سقف و دیوار میشوند که بعد از چند سال خودش را نشان میدهد. اما وقتی از رادیاتور استفاده کنید، چنین مشکلی وجود ندارد. در واقع این سیستم گرمایشی تمیز و پاک است و هیچگونه مواد آلایندهای را به همراه ندارد.
خشک کردن لباس و حوله
یکی از کاربردهای رادیاتور علاوه بر گرمایش ساختمان، قابلیت خشک کردن سریع لباس و حولههاست. وقتی سطح روی رادیاتور را مدام با دستمال تمیز کنید، میتوانید لباسهای نمناک و خیس را روی آن قرار دهید تا خشک شود. مهمترین مزیت خشک کردن لباس با شوفاژ، نداشتن نگرانی از بابت سوختگی یا تغییر رنگ لباس است.
سهولت استفاده از شوفاژ
یکی دیگر از مزیتهایی که رادیاتور به همراه دارد، قابلیت استفاده آسان از این وسیله گرمایشی است. وقتی از این سیستم استفاده میکنید، نگران نزدیک شدن کودک خود به آن نیستید. همچنین نیازی به قفل کودک هم ندارد و مطمئن هستید اگر کودک به آن نزدیک شود و یا ترموستات را دستکاری کند، اتفاق ناگواری رخ نمیدهد.
از سوی دیگر اگر برای مدت طولانی در منزل نباشد و دمای آن را روی حرارت پایین قرار دهید، نگران وقوع حوادث ناگوار نیستید. در نهایت وقتی بعد از چند روز به منزل برمیگردید، فضای ساختمان گرم خواهد بود.
نصب یک بار برای همیشه
یکی از مزیتهای دیگر شوفاژ برای ساختمان نصب یک بار برای همیشه است. سایر وسایل گرمایشی را باید در ابتدای فصل سرما نصب کرده و برای فصل گرما بردارید و به دنبال جایی برای نگهداری این وسایل هم باشید. اما وقتی از رادیاتور یا شوفاژ استفاده میکنید، بعد از راهاندازی و نصب برای همیشه در ساختمان هستند و دیگر وقت و انرژی شما را برای نصب و برداشتن سیستم گرمایشی نمیگیرند.
بهترین سیستم گرمایشی برای مکانهای عمومی
برای مکانهای عمومی که استفاده از وسایل گرمایشی خطرناک مثل انواع بخاری و هیتر باعث وقوع حوادث میشود، شوفاژ یا رادیاتور یک گزینه مناسب است. در واقع در محیطهای عمومی احتمال دستکاری شدن بخاری گازی یا برقی از سوی مراجعهکنندگان وجود دارد. در حالی که در رادیاتور چنین مشکلی وجود ندارد. از سوی دیگر گرمای محیطهای بزرگ را هم به طور یکنواخت تأمین میکند که حتی با باز و بسته شدن درب ورودی، سرما با گرمای آب رادیاتور جابجا میشود.
استفاده از رادیاتور چه معایبی دارد؟
اگرچه شوفاژ مزیتهای بیشماری را به همراه دارد، اما معایب آن هم عبارتند از:
نصب سخت و دشوار موتورخانه
شوفاژخانه قسمتی است که در آن دیگ بخار رادیاتور گرمای مورد نیاز برای جریان آب را تأمین میکند. این قسمت فضای زیادی را اشغال میکند و اغلب در زیر زمین و یا یک اتاق مخصوص به نام موتورخانه (شوفاژخانه) برای آن درنظر گرفته میشود. از سوی دیگر نصب این تجهیزات به تخصص نیاز دارد. با این حال بعد از نصب مشکلی از بابت نصب مجدد (مثل بخاری) وجود ندارد. در واقع نصب تجهیزات رادیاتور یک بار برای همیشه خواهد بود.
هزینه بالای نصب شوفاژ
خرید تجهیزات سیستم گرمایشی رادیاتور نسبت به سایر دستگاههای گرمایشی مثل بخاری، هیتر یا شوفاژ بالاست. البته وقتی صحبت از نصب رادیاتور میشود، منظور از آن برای کل یک ساختمان بزرگ است. شما تجهیزات رادیاتور از قبیل موتورخانه را برای یک ساختمان چند طبقه نصب میکنید. سپس هر ساختمان برحسب متراژ به تعدادی رادیاتور نیاز دارد.
رادیاتورهای آلومینیومی نسبت به نوع فولادی مزیتهای زیادی دارند که البته گرانتر هم هستند. اما فراموش نکنید تا ابد قرار است از یک سیستم گرمایشی با بازدهی بالا و بدون نیاز به تعویض رادیاتور استفاده کنید.
قابلیت استفاده برای ساختمانهای بزرگ و چند طبقه
کاربرد اصلی رادیاتورها برای ساختمانهای بزرگ و عمومی و یا چند طبقه است. برای یک خانه با متراژ زیر 300 متر، استفاده از این سیستم کمی هزینهبر است. البته هزینه هم فقط به زمان نصب و راهاندازی مربوط میشود. از سوی دیگر باید برای آن شوفاژخانه هم درنظر بگیرید.
وقتی از شوفاژ برای ساختمان چند طبقه استفاده میشود، هزینه موتورخانه و سایر تجهیزات آن تقسیم میشود. بنابراین هر واحد آپارتمان مشمول هزینه زیادی نمیشود. اما هزینه نصب رادیاتور برای ساختمانهای کوچک چندان مقرون به صرفه نیست.
تولید رطوبت در محیط
به غیر از رادیاتورهایی که با برق کار میکنند، سایر رادیاتورها به دلیل جریان آب، باعث مرطوب شدن محیط میشوند. اگرچه وجود مقداری رطوبت در محیط لازم است و خشکی دست و پا (بخصوص در زمستان) جلوگیری میکند. اما اگر میزان رطوبت به دلیل دمای بالای رادیاتور، بالا باشد ممکن است مشکلاتی را هم ایجاد کند. برای مثال پوسیدگی برخی از وسایل فلزی منزل، ابتلا به پا درد در برخی از افراد سالمند و ... از جمله مشکلات ناشی از وجود رطوبت زیاد در محیط است. البته اگر ترموستات رادیاتور را به گونهای تنظیم کنید که باعث گردش بخار آب بیش از حد در محیط نشود، چنین مشکلی رخ نمیشود.
نیاز به عایقبندی ساختمان
از آنجا که گرم شدن ساختمان با استفاده از رادیاتور به زمان بیشتری نیاز دارد، بنابراین باید از پنجرههای PVC با شیشههای دوجداره استفاده کنید. عایقبندی ساختمان برای جلوگیری از هدر رفتن انرژی گرمایی زمان استفاده از رادیاتور بیش از هر سیستم گرمایشی ضرورت دارد.
نکاتی برای استفاده و نگهداری از رادیاتور
برای استفاده صحیح و بهتر شوفاژ توجه به چند توصیه مهم است که عبارتند از:
شیب رادیاتور باید به درستی تنظیم شود تا از ایجاد سر و صدا جلوگیری شود. در این صورت قسمت لوله بخار داخلی سرریز میکند و سر و صدایی ایجاد نمیشود. اگر رادیاتور شما شیب ندارد، از یک تکه چوب یک سانتیمتری استفاده کنید و آن را در زیر انتهای دریچه شوفاژ قرار دهید.
بررسی دریچههای شوفاژ به صورت دورهای
یک نکته مهم برای استفاده مدام و بدون دردسر از رادیاتور، بررسی دریچههاست. اگر به هر دلیلی از جمله آلودگی یا گرد و خاک مسدود شده باشد، هوا به درستی از آن خارج نمیشود. در این صورت جریان آب گرم و سرد هم اتفاق نمیافتد و خانه گرم نمیشود. اگر دریچههای شوفاژ مسدود شد، بهترین کار تعویض آنهاست که باید به صورت دورهای یا چند سال یک بار انجام شود.
جلوگیری از نشت سوپاپها
یکی از مشکلاتی که ممکن است در رادیاتور اتفاق بیفتد، نشت سوپاپ است. در واقع این نشست کلاهک است که باید برای رفع آن، سوپاپ را سفت کنید. برای این کار به دو آچار نیاز دارید که با یکی از آنها، سوپاپ را نگهدارید. با آچار دوم هم کلاهک را سفت کنید.
همچنین برای سوپاپهای داخلی را نیز بررسی کنید. واشرهای آن نباید به طور کامل بسته یا نیمه باز باشند. در این صورت گرمای اتاق تأمین نمیشود و با سر و صدای زیادی همراه میشود.
حرف آخر
آنچه در این مطلب گفتیم در مورد نحوه کارکرد شوفاژ و انواع آن بود. همچنین به مزیتها و معایبی که نصب رادیاتور برای ساختمان دارد، پرداختیم. هدف ما در این مقاله ارائه اطلاعات مفید در رابطه با رادیاتور بود تا آشنایی شما را با این سیستم گرمایشی بالا ببریم. امیدواریم خواندن این مطلب به سوالات شما پاسخ داده باشد. هر گونه انتقاد یا پیشنهاد دارید با ما درمیان بگذارید.
شما هم میتوانید در مورد این کالاها نظر بدهید
برای ثبت نظر، لازم است ابتدا وارد حساب کاربری خود شوید. نقطه نظرات و تجربه خرید خود را با دیگران در میان بگذارید و نظر خود را ثبت نمایید